Profiel diabeteseducator 1

De diabetesedcuator

Wat is diabetes? Is een chronische (metabole) stofwisselingsziekte van koolhydraten, vetten en eiwitten waarbij het lichaam geen (absoluut) of onvoldoende (relatief) insuline (=chemische stof en hormoon) produceert ter hoogte van de beta cellen die zich bevinden in groepjes (eilandjes van langerhals), of waarbij de lichaamscellen onvoldoende op insuline reageren, hetzij door een combinatie van de twee. Hierdoor ontstaat een hyperglycemie die zorgt voor acute en chronische complicaties. Daarnaast loopt ook de stofwisseling van eiwitten en vetten fout. Diabetes is de situatie waarbij het bloedsuikergehalte gaat verhogen in de bloedbaan. Het is een auto immuun ziekte want er worden antistoffen geproduceerd die eigenlijk tegen virussen en bacteriën moeten werken, maar die de beta cellen vernietigen. (oorzaken: infectieziekte, erfelijk….??) Insuline is een hormoon, aangemaakt in de alvleesklier (pancreas) dat het lichaam helpt om bloedglucose in de lichaamscellen te krijgen. Het is een polypeptide opgebouwd uit aminozuren. Men maakt onderscheid tussen type 1 en type 2.

Diabetes mellitus wordt één van de meest voorkomende chronische ziekten in de wereld. De behandeling zal aan de gezondheidszorg en dus ook aan de overheid veel geld kosten. De verpleegkundigen diabetes educatoren nemen in deze zorgverstrekking een belangrijke plaats in. Dit vereist verpleegkundigen diabetes educatoren die professioneel handelen en beschikken over een inhoudelijke degelijke opleiding. Erkenning als een bijzondere beroepsbekwaamheid door de overheid is daarom zeer wenselijk. Onze eerste aanzet is het functieprofiel, een inhoudelijke definiëring van het beroep. Het uitgangspunt voor de formulering van deze functie-eisen wordt gevormd door: de toenemende vraag naar verpleegkundige diabeteszorg, het nieuwe opleidingsstelsel en de noodzaak tot bescherming van het beroep diabetesverpleegkundige.

De functie-eisen zijn bestemd voor de eigen beroepsgroep, maar ook voor medici, paramedici en gezondheidsorganisaties die betrokken zijn bij de zorg aan mensen met diabetes. Deze functie-eisen leveren tevens een bijdrage aan de professionalisering van het verpleegkundig beroep. Naast deze functie-eisen beantwoordt de diabetesverpleegkundige ook aan de deontologische code voor verpleegkundigen in België, goedgekeurd door de Algemene Unie van Verpleegkundigen van België in november 2004.

Algemeen bekend is de ernst van de complicaties die ontstaan door een langdurige slechte instelling van de bloedglucose. Dit zijn cardiovasculaire aandoeningen, aandoeningen aan de nieren, aandoeningen aan de zenuwen en aandoeningen aan het netvlies. Daarnaast is co-morbiditeit een veelvoorkomend probleem bij diabetes mellitus hetgeen tot acute complicaties leidt. Uit onderzoek is gebleken dat de prognose van deze chronische ziekte buitengewoon somber is wanneer de patiënten niet intensief worden behandeld voor alle samenhangende risicofactoren.

De ziekte treft mensen van alle leeftijdscategorieën, van beide geslachten en met verschillende sociaal-culturele achtergronden. Diabetes mellitus heeft een zeer ingrijpend karakter. De ziekte is onomkeerbaar en vraagt van de patiënt 24 uur per dag aandacht. Het heeft hierdoor directe gevolgen voor het fysieke, psychische, sociale, emotionele en maatschappelijke welbevinden van de patiënt en diens kwaliteit van leven. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat diabetes mellitus valt in de categorie chronische ziekten die het meest belastend zijn voor lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren. Diabetes is een onzichtbare ziekte en vraagt veel inspanningen van de patiënt op het gebied van behandeling en aanpassing van de levensstijl.

Diabetes Mellitus wereldwijd

Wereldwijd waren er in 1995 100 miljoen mensen met diabetes type 2. In het jaar 2000 was dit aantal al opgelopen tot 160 miljoen. Voor het jaar 2010 verwacht men een cijfer van

215 miljoen. Dit wil zeggen een verdubbeling van het aantal mensen met diabetes type 2 op een tijdspanne van 15 jaar

Diabetes Mellitus in België

Onderzoek wijst tevens uit dat er rekening gehouden moet worden met een forse onderdiagnostiek: voor iedere persoon bekend met diabetes mellitus in België loopt er één ander persoon onbekend met diabetes rond.

België telde in 1997 ongeveer 200 000 gekende (370 000) mensen met diabetes mellitus. Dit aantal zal de komende jaren sterk toenemen. Verwacht wordt dat er in het jaar 2010 350 000 à 400 000 gekende (654 000) mensen met diabetes type 2 zullen zijn. Dit wil zeggen 4 – 6% van onze bevolking of de kans dat je diabetes krijgt bedraagt 10%. Diabetes mellitus wordt hierdoor één van de meest voorkomende chronische ziekten in België. Met name de vergrijzing van onze bevolking en de Westerse levensstijl dragen bij tot deze explosieve stijging van het aantal mensen met diabetes type 2.

Hierdoor zal 7 –15% van de uitgaven voor de gezondheidszorg gaan naar de behandeling van diabetes!

De verpleegkundige zorgverlening aan mensen met diabetes

De verpleegkundigen diabetes educatoren nemen in de zorgverlening aan mensen met diabetes een belangrijke plaats in. De behandeling van de diabetespatiënt is in belangrijke mate gericht op zelfregulatie en zelfmanagement. Daardoor bestaat de verpleegkundige diabeteszorg onder meer uit: psychosociale zorg en begeleiding, preventie,voorlichting en educatie aan de patiënt en zijn naaste omgeving. Daarnaast bestaat de verpleegkundige diabeteszorg uit specifieke voorwaardenscheppende taken voor het bereiken van een optimale diabeteszorg. Innovatieve en beleidsvormende activiteiten zoals het ontwikkelen van protocollen, participatie in kwaliteitsprojecten, ontwikkelen van voorlichtingsmaterialen en het verrichten van praktijkgericht onderzoek. Ook activiteiten zoals de interne bedrijfsvoering, organiseren van spreekuren, administratieve taken, het opzetten en werken met registratiesystemen nemen een zeer belangrijke plaats in. De kwaliteit van diabeteszorg valt of staat met de structuur waarin deze zorg verleend wordt.

Uit talloze praktijkvoorbeelden blijkt dat er nu zelfs sprake is van een taakverschuiving van bepaalde medische handelingen naar verpleegkundigen. Het betreft onder meer de taken: instellen op medicatie en lichamelijk onderzoek onder strikte voorwaarden.

Verpleegkundige zorg aan mensen met diabetes vindt zowel intra-, extra- en transmuraal plaats. Verpleegkundigen diabetes educatoren zijn zowel werkzaam in thuiszorg, gezondheidscentra en huisartsenpraktijken als in interne afdelingen van algemene en universitaire ziekenhuizen.

Tot slot werkt de verpleegkundige diabetes educator nauw samen met andere hulpverleners in multidisciplinair verband.

Op 1 maart 2003 werd in België het zorgvernieuwingsproject opgestart met als doel de zorg van de steeds groter wordende groep mensen met type 2 diabetes te optimaliseren. (diseasemanagement) Een dergelijke aanpak leidt tot een betere controle van de ziekte wat zich vertaalt in een afname van de morbiditeit, de mortaliteit en het aantal complicaties. In de praktijk blijkt dat de verpleegkundige diabetes educator op alle niveaus in de gezondheidszorg (eerste, tweede en derde lijn) een centrale rol als coördinator van het diseasemanagement speelt bij diabetes.

Functie-eisen van de verpleegkundige diabetes educator

Het beroep verpleegkundige diabetes educator vereist een specifieke deskundigheid om kwalitatief goede diabeteszorg te leveren. Om deze zorg te kunnen waarborgen is het noodzakelijk dat er functie-eisen omschreven worden. Dit om duidelijkheid in taken, welke deskundigheid en welke meerwaarde van de diabetesverpleegkundige verwacht kan worden te omschrijven. Tevens vereisen de huidige ontwikkelingen zoals de opkomst van de referentie diabetesverpleegkundigen en de toenemende interesse voor de concepten diseasemanagement, een duidelijke positiebepaling van de verpleegkundigen diabetes educatoren en de referentie diabetesverpleegkundigen. Diseasemanagement is het proces waarin een voortdurende verbetering van meetbare resultaten van het behandelingscontinuüm (preventie, diagnostiek, management) van een specifieke ziekte wordt bevorderd.

In de diabeteszorg kan de verpleegkundige een prominente plaats innemen. Door haar laagdrempeligheid en deskundigheid van alle vakgebieden brengt zij kennis en ervaring nader tot elkaar en zorgt zij voor harmonisatie van de diabeteszorg.

Hierdoor komt de positie van de verpleegkundige diabetes educator ten opzichte van de referentie diabetesverpleegkundige in een ander licht te staan en biedt het perspectieven voor de zorgverlening aan mensen met diabetes.

Opleiding, werkervaring en nascholing

Een opleiding als gediplomeerde of gebrevetteerde verpleegkundige doorlopen hebben en een

post hogeschool opleiding tot verpleegkundige diabetes educator volgen.

Hogescholen waar de opleiding momenteel kan gevolgd worden:

-Artevelde Hogeschool, Gent

-VUB-Erasmus Hogeschool, Jette

-Katholieke Hogeschool B-O, Brugge

Om kwalitatief goede diabeteszorg te leveren is het belangrijk om in de praktijk een vast aantal uren werkzaam te zijn. Minimaal 0,5 ft werkzaam zijn aan diabeteszorg en waarvan 75% van de werktijd aan directe patiëntenzorg wordt besteed. De overige 25% van de werktijd wordt besteed aan deskundigheidsbevordering, kwaliteitsbewaking, kwaliteitsbevordering en consulentenschap. Dit alles in multidisciplinair verband. Het uiteindelijk werkzaam team moet in verhouding staan tot het aantal patiënten dat het revalidatiecentrum telt en wel à rato van 3 uur verpleegkundige per rechthebbende van groep 1 en groep 2 en 1 uur verpleegkundige per rechthebbende van groep 3 per jaar. (cfr. RIZIV-overeenkomst ref.: 1830/GVE/NH)

Het op peil houden van praktische vaardigheden en kennis is erg belangrijk.

In dit kader komt ook de nascholing aan bod. De verpleegkundigen diabetes educatoren streven ernaar om de bij- en nascholingen op te zetten volgens een accreditatiesysteem. Dit om de kwaliteit van diabeteszorg te kunnen blijven garanderen. Dit is mogelijk door kennis en deskundigheid te vergroten door het lezen van vakliteratuur, door deelname aan symposia,workshops en bijscholingen en door een verplicht lidmaatschap VDV (Vlaamse Diabetes Vereniging) en beroepsorganisatie voor verpleegkundigen diabetes educatoren.

VERVOLG

ENKEL OP AFSPRAAK: 0475/44.08.06.

Consultaties ook op:

Hammersweg 10 te 9420 Erpe

diego@wondzorgadvies.be

Diabetes educatie en inzicht tot zelfzorg binnen en buiten de zorgtrajecten

Als diabetes educator mag je adviezen en educatie geven aan diabetespatiënten. Door een samenwerking met het Diabetes project Aalst, is het eenvoudiger om patiënten door te verwijzen naar dit centrum. Wij staan garant voor een degelijke educatie. Diégo heeft zijn BaNaBa opleiding aan de Artevelde hogeschool gevolgd, die garant staat voor heel degelijk. De arts en de specialist krijgen van ons steeds een verslag over de gegeven educatie. Samenwerking met verschillende centra zijn vanzelfsprekend.